DE EN 1 [p.3] <De aequalitate > Reverendissimi in Christo patris Nicolai Cusae tituli Sancti Petri ad Vincula Sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis opus 5 | Vita erat lux hominum ( Io . 1o ) fol.15r Promiseram tibi Petre aliqua de aequalitate conscribere ad exer- citationem intellectus tui veritatis avidi et ad capacitatem apti , ut sermones theologicos subintrares . Sed me legationis apostolicae occu- patio citius et limatius adimplere non permisit . Suscipe igitur 10 grate , quod deus ministravit . DE EN 2 [p.4] Theologus Ioannes evangelista in praemissis verbis propalavit deum patrem per consubstantiale suum verbum seu filium omni- bus dedisse esse et quod ipsum esse omnium in verbo seu filio suo , qui « erat ; vita et lumen rationis hominis erat lux quae 5 verbum . Haec dixit , ut intelligeremus nos per verbum dei tam in esse prodiisse quam illuminari in ratione , post subiungens nos posse illuminari per dictam veram lucem , usque quo perducamur ad apprehensionem ipsius lucis substantialis nos sic illuminantis . Et tunc beati et felices erimus . Nam cum intelligere nostrum sit 10 nobilissimum vivere , si poterit intellectus intelligere lucem suae intelligentiae , quae est verbum dei , tunc attingit suum principium , [p.5] quod est aeternum , et eius filium , per quem ductus est ad princi- pium . Et hoc intelligere est in se , cum intellectum et intelligens non sunt alia et diversa . Erit igitur intellectus tunc in unitate lucis , 15 quae verbum dei , non sicut verbum dei patris cum deo patre seu filius cum patre in unitate substantiae , quia | intellectus creatus fol.15v non potest increato deo in unitate substantiae uniri ; sed homo bene unitur homini in unitate essentiae humanae . Ideo « caro factum est , ut homo mediante homine , qui verbum et filius 20 dei , deo patri in regno vitae aeternae inseparabiliter uniatur . Hoc mysterium maximum mediatoris et « nostri Iesu Christi propalatum est in scripturis utriusque testamenti , nullibi tamen apertius quam in evangelio Ioannis theologi , cuius modus , licet sit inexpressibilis et incomprehensibilis , tamen in « et aenig- 25 mate comprehensibilium describitur . Volentes autem cum fide intrare in evangelium et modum mysterii aliqualiter secundum [p.6] humani ingenii vires concipere necesse est , ut habeant exercitatum intellectum , maxime circa abstractiones et animae nostrae vires . Quae igitur nunc circa hoc occurrunt , quam breviter tibi pan- dam . . DE EN 3 Legisti in Beryllo nostro , quomodo intellectus vult cognosci . Dico nunc hoc verum a se et aliis ; et hoc non est aliud nisi quod se et alia vult cognoscere , cum in cognoscendo sit vita eius et lae- titia . Docuit me autem magister , qui verbum dei , videre et cogno- 5 scere idem esse . Ait enim : « mundo corde quoniam ipsi deum videbunt . Et alibi : « est vita aeterna cognoscere « deum . Et iterum : « videt me , videt patrem , ubi videre cognoscere est et cognoscere videre . Loquar igitur de visione , quae cum cognitione hominis coincidit . 10 Et pro introitu ad intentum praemitto quod alteritas non potest esse forma . Alterare enim est potius deformare quam formare . Id igitur , quod videtur in aliis , potest etiam sine alteritate in se videri , [p.7] cum alteritas non dederit sibi esse . Visus autem , qui videt visibile semota omni alteritate in se , videt se non esse aliud a visibili . Li 15 se igitur refertur tam ad visum quam visibile , inter quae non cadit alteritas essentiae , sed est identitas . Potest autem aliquid omni alteritate semota videri . Id autem , quod sic videtur , omni caret materia . Subiectum enim alterationis non est nihil nec forma dans esse , sed id quod potest formari , quod hyle sive materiam dici- 20 mus . Intellectus autem , dum videt intellectum in alio et alio intel- ligibili et subiectum alteritatis materiam , quia per intellectum in se videt , ideo videt se ab omni materia separatum ; et videt , quomodo intelligentia est per se intelligibilis ob carentiam materiae , et om- nia , quae non carent materia , non esse per se intelligibilia , sed 25 oportere ipsa abstrahi a materia , si intelligi debent . DE EN 4 Ideo naturalia sunt minus intelligibilia , cum habeant materiam alteritati valde subiectam , ut patet in qualitatibus activis et passi- vis , [p.8] a quibus si abstrahitur materia , non sunt amplius entia natu- ralia . Mathematicalia autem sunt magis intelligibilia , quia materia 5 non est tantae alteritati subiecta ; qualitatibus enim activis et passi- vis non subicitur , sed quantitati , licet insensibili . Sicut enim homo non videtur ab omni materiali et sensibili , quantificativa et qua- lificativa contractione absolutus , sic nec circulus videtur ab omni materiali quantitate , licet insensibili , absolutus . Sed ens seu unum 10 absolutum videri potest ab omni quantitate et qualitate , etiam intelligibili separatum . 
»; vita et lumen rationis hominis erat lux quae